Ως στοματικές έξεις χαρακτηρίζονται συνήθειες που έχουν τα παιδιά όπως το να βάζουν στο στόμα τους και να εκμυζούν πιπίλες, δάχτυλα, μολύβια ή ακόμη και τα χείλη ή τη γλώσσα τους 1,4,6,8111717]. Αυτή είναι μια φυσιολογική κατάσταση κατά τη «στοματική φάση» ανάπτυξης των βρεφών και μπορεί, χωρίς σημαντικές επιπτώσεις, να εκτείνεται από την ηλικία των 3-4 μηνών ως την ηλικία των 2,5 ετών [6,7,81015].
Ωστόσο, όταν αυτές οι συνήθειες διατηρούνται για αρκετό διάστημα πέρα από αυτές τις ηλικίες προκαλούνται σημαντικές δυσαρμονίες στο στοματογναθικό σύστημα των παιδιών. Η βιβλιογραφία διατείνεται ότι και πάλι, μέχρι την ηλικία των 4 περίπου ετών οι περισσότερες από τις δυσαρμονίες που έχουν προκληθεί είναι αναστρέψιμες με τη διακοπή της έξης, δεδομένου ότι δεν πρόκειται για πολύ έντονες δυσαρμονίες που έχουν επιπλέον και κληρονομικό υπόβαθρο [1,67,8,1115,1717]. Πέρα από την ηλικία αυτή, με τη διακοπή της έξης συνήθως αυτοϊάται ένα μέρος, άλλοτε άλλο, του προβλήματος που έχει προκληθεί από την έξη [11415].
Συνήθη ορθοδοντικά προβλήματα που προκαλούνται ...
από την παρατεταμένη εμμονή των παιδιών στις έξεις τους είναι η έντονη χειλική απόκλιση των άνω τομέων, η γλωσσική απόκλιση των κάτω τομέων που ενδεχομένως να συνοδεύεται και από συνωστισμό, καθώς και, ενίοτε, η πρόσθια ανεωγμένη δήξη, δηλαδή η δημιουργία χάσματος μεταξύ άνω και κάτω τομέων σε κατακόρυφο επίπεδο [1,4,13,16,17].
Εικόνα 1. Πρόσθια και πλάγιες όψεις στόματος παιδιού που έκανε έντονη εκμύζηση δακτύλου.
Εικόνα 2. Πρόσθια και πλάγια όψη (δεξιά) στόματος παιδιού που έκανε εκμύζηση γλώσσας.
Ένα αδιέξοδο που αντιμετωπίζουν συνήθως οι γονείς είναι η δυσκολία τους να διακόψουν στα παιδιά τους την έξη. Έτσι, πολλές φορές δημιουργούνται εντάσεις στο οικογενειακό περιβάλλον ενώ παράλληλα το πρόβλημα δε λύνεται. Η στοματική έξη, όταν συνεχίζεται στις μεγάλες ηλικίες, αποτελεί μέρος του ψυχισμού του παιδιού και συνήθως χρειάζεται τη βοήθεια τρίτων [4,7,915]. Ο ειδικός ορθοδοντικός μπορεί να βοηθήσει στον τομέα αυτό τόσο με την κατανόηση του προβλήματος του παιδιού, όσο και με την κατασκευή και παροχή στο παιδί ειδικών συσκευών που το αποτρέπουν από τη συνέχιση της έξης [4,7,915].
Ορθοδοντικές συσκευές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για το σκοπό αυτό είναι το «οπισθοτομικό πλέγμα» για την άνω ή την κάτω γνάθο, το «Justus appliance», το «vestibular screen», το «lip bumper», το «positioner» και άλλες [2,35,12]. Η χορήγηση αυτών των συσκευών προϋποθέτει την παρακολούθηση του παιδιού κατά τακτά χρονικά διαστήματα από τον ειδικό ορθοδοντικό [2,3,512].
Εικόνα 3. Vestibular screen αριστερά και positioner δεξιά.
Εικόνα 4. Οπισθοτομικό πλέγμα άνω γνάθου αριστερά και lip bumper δεξιά.
Η θεραπεία διακοπής έξης με αυτόν τον τρόπο είναι απλή και ψυχικά ανώδυνη για το παιδί ενώ συνήθως κοστίζει σημαντικά λιγότερο από μία ολοκληρωμένη ορθοδοντική θεραπεία [1,715]. Παράλληλα, αποτρέπει τη δημιουργία σε μετέπειτα χρόνο δυσκολότερα αντιμετωπίσιμων ορθοδοντικών προβλημάτων [1,715]. Ο χρόνος θεραπείας μπορεί να διαρκέσει από μερικούς μήνες έως και 2-3 χρόνια [1,5,15]. Η καλή συνεργασία του μικρού ασθενή, που είναι απαραίτητος παράγοντας, συνήθως αποκτάται εύκολα, με την παράλληλη ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση των γονέων [479].
Μαρία Χατζούδη
Ειδικός Ορθοδοντικός
Βιβλιογραφία
1. Bishara ES, Textbook of Orthodontics. US: Saunders, 2001.
2. Fränkel R. Decrowding during eruption under the screening influence of vestibular shields. Am J Orthod 1974;65:372-406.
3. Fränkel R, Fränkel C. Orofacial orthopedics with the function regulator. Munich: S. Karger, 1989.
4. Goose DH, Thompson DG, Winter FC. Malocclusion of school children of the West Midlands (England). Br Dent J 1957;102:174-8.
5. Graber T, Rakosi T, Petrovic A, Dentofacial Orthopedics with Functional Appliances. US: CV Mosby, 1997.
6. Harris JE, Kowalski CJ, Watnick SS. Genetic factors in the shape of the craniofacial complex. Angle Orthod 1973;43:109-11.
7. Langlade M. Diagnostic orthodontique. Paris: Maloine, 1981:704-28.
8. Magnusson TE. An epidemiologic study of occlusal anomalies in relation to development of the dentition in Icelandic children. Community Dent Oral Epidemiol 1976;4:121-8.
9. McNamara JA. Treatment of Patients in the Mixed Dentition. In Graber TM, Vanarsdall RL, Vig KWL. Orthodontics: Current Principles and Techniques. China: CV Mosby, 2005:543-77.
10. Mitchell L. An introduction to orthodontics. UK: Oxford University Press, 1996: 114-21.
11. Moyers RE. Skeletal contributions to occlusal development. In McNamara JA. The biology of occlusal development. Ann Arbor: University of Michingan, 1977:122-35.
12. Nanda R, Biomechanics and esthetic strategies in clinical orthodontics. US: Saunders, 2005.
13. Newman GV. Prevalence of malocclusion in children 6-14 years of age and treatment in preventable cases. J Am Dent Assoc 1956;52:566-75.
14. Oppenheim A. A possibility for physiologic orthodontic movement. Am J Orthod Oral Surg 1944;30:345-6.
15. Proffit WR, Fields HW. Contemporary Orthodontics. US: CV Mosby, 2000. Figure 6 from page 272, Copyright Elsevier.
16. Thilander B, Myrberg N. The prevalence of malocclusion in Swedish school children. Scan J Dent Res 1973;81:12-20.
17. Tschill P, Bacon W, Sonko A. Malocclusion in the deciduous dentition of Caucasian children. Eur J Orthod 1997;19:361-7.
